Prace rozpoczęto w 1789 roku w trakcie obrad Sejmu Wielkiego. Koniec kadencji się zbliżał, a debata trwała. Niezależnie od sejmowych dyskusji prace, bez zgody i wiedzy Sejmu rozpoczął król Stanisław August wraz ze Stanisławem Małachowskim, Hugonem Kołłątajem, Ignacym Potockim i Scipionem Piattolim. To oni przygotowali projekt w marcu 1791 roku. Był on tak kontrowersyjny, że wprowadzono go pod obrady w trakcie poselskich ferii wielkanocnych na które wyjechali przeciwnicy wprowadzania Ustawy zasadniczej, bez dopełnienia regulaminu Sejmu, przyspieszając posiedzenie z 5 na 3 maja. Zamek królewski został otoczony przez wojsko dowodzone przez ks. Józefa Poniatowskiego. Początek obrad dotyczył zagrożeń i potrzeby ratowania kraju przed rozbiorem. Protesty przeciwników (26 posłów i jeden senator) zostały odnotowane w księgach Warszawy. Wezwano do głosowania przez aklamację. 3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił Konstytucję RP (drugą w Europie, trzecią na świecie), a król ją zaprzysiągł. Od 5 maja stała się ona obowiązującym prawem.
Jan Matejko, obraz: Konstytucja 3 Maja 1791 roku (1891), Zamek Królewski w Warszawie, Wikipedia. W centrum obrazu z Konstytucją w dłoni marszałek Sejmu Wielkiego Stanisław Małachowski niesiony przez posłów Małopolski i Wielkopolski.
Jan Matejko, obraz: Konstytucja 3 Maja 1791 roku (1891), Zamek Królewski w Warszawie, Wikipedia. W centrum obrazu z Konstytucją w dłoni marszałek Sejmu Wielkiego Stanisław Małachowski niesiony przez posłów Małopolski i Wielkopolski.
