Leksykon Tyle Miejsc

Leksykon Tyle Miejsc powstaje w celu upowszechniania informacji o wystawach stałych w muzeach, galeriach, skansenach, zamkach, pałacach, dworach... Udostępniając fotografie wybranych miejsc i eksponatów oraz linki do filmów i wirtualnych spacerów chcemy przekazać najciekawsze informacje o samych ekspozycjach oraz o tym co na nich warto zobaczyć.

Publikacje rozpoczęliśmy w czerwcu 2020 roku. Zawierają one obecnie informacje o miejscach w województwie małopolskim, mazowieckim, podkarpackim, śląskim i wielkopolskim. Planujemy odwiedzić wszystkie województwa i umieszczać informacje o kolejnych miejscach, które warto zobaczyć.

Zapraszamy na:

Tyle Miejsc

Facebook

Instagram

Twiteer

Skansen Archeologiczny Karpacka Troja (Trzcinica 646)

Skansen zlokalizowany jest kilka kilometrów na północny-zachód od Jasła. W miejscu w którym powstał Skansen odkryto jedną z pierwszych silnie ufortyfikowanych osad znanych z terenu Polski, która powstała w początkach epoki brązu, ponad 4000 lat temu. W trakcie prac wykopaliskowych odkryto tu ponad 160 tysięcy zabytków, na które składają się naczynia, wyroby z ceramiki, krzemienia i kamienia, kości i rogu, a także brązu i żelaza. Wiele z nich to unikaty, uznawane za wspaniałe dzieła dawnej sztuki i rzemiosła. To także tu odkryto pierwszą w Polsce osadę zakarpackiej kultury Otomani-Füzesabony odznaczającej się wyraźnymi wpływami śródziemnomorskimi, datowaną na okres 1650-1350 p.n.e. Ze względu na rangę tego odkrycia, chronologię oraz wyraźne wpływy południowo-europejskie miejsce to nazwane zostało Karpacką Troją.

Po ponad dwóch tysiącach lat od upadku Karpackiej Troi teren ten zasiedlili Słowianie. Wznieśli oni wielki gród o powierzchni 3 hektarów, otoczony monumentalnymi wałami obronnymi, które jeszcze dzisiaj w niektórych partiach sięgają 10 m wysokości. To właśnie owo stanowisko nazywane jest "Wałami Królewskimi". Gród funkcjonował w latach 770-1030 r. n.e. Słowianie pozostawili po sobie kilkadziesiąt tysięcy zabytków, w tym wspaniały skarb srebrny, w skład którego wchodziło okucie pochwy miecza – arcydzieło rzemiosła wczesnośredniowiecznego.

Cały kompleks składa się z terenu grodziska oraz parku archeologicznego leżącego u jego podnóża. Na grodzisku zrekonstruowanych zostało ponad 150 m wałów obronnych, 2 bramy prowadzące do grodu (z epoki brązu i wczesnego średniowiecza) oraz 6 chat. Na terenie parku archeologicznego zlokalizowane są rekonstrukcje wioski otomańskiej z początków epoki brązu oraz słowiańskiej w wczesnego średniowiecza. Znajduje się tu także nowoczesny pawilon wystawowy z przestrzenną salą ekspozycyjną, multimedialną salą edukacyjną dla dzieci, przytulną "Salką Małego Odkrywcy" przeznaczoną dla przedszkolaków.

Tyle Miejsc

Muzeum Geologiczne w Warszawie (ul.Rakowiecka 4)

Miejsce przenoszące nas do innych czasów. W Muzeum prezentowane są doskonale zrekonstruowane szkielety czwartorzędowych ssaków: niedźwiedzia jaskiniowego, mamuta wielkiego i nosorożca włochatego, będących przedstawicielami epoki lodowcowej. Poznamy budowę geologiczną Polski, zobaczymy wspaniały zbiór skamieniałości (roślin i zwierząt), skał (magmowych, osadowych i metamorficznych) oraz minerałów. Muzeum posiada również miniwystawę meteorytów.

Wystawa "Materia Ziemi" prezentuje prawie 550 minerałów i skał z całego świata, które tworzą litosferę - zewnętrzną powłokę naszej planety. Na wystawie zamieszczono podstawowe informacje o minerałach: opisano układy krystalograficzne i najważniejsze właściwości mające znaczenia dla ich rozpoznawania. Omówione zostały poszczególne gromady (klasy) minerałów należące do systematyki opartej na składzie chemicznym: pierwiastki rodzime, siarczki, halogenki, tlenki i wodorotlenki, węglany, siarczany, borany i fosforany, krzemiany i grupa kwarcu.

Wystawa "Skamieniały świat" pokazuje zachowane do naszych czasów szczątki dawnych roślin i zwierząt, a także ślady ich działalności życiowej. Proces przechodzenia żywego organizmu w skamieniałość zwany jest fosylizacją i może trwać miliony lat. Na wystawie zaprezentowano grupy zwierząt, które mają duże znaczenie z geologicznego punktu widzenia. Są to: gąbki, koralowce, mięczaki takie jak małże, ślimaki, tentakulity oraz głowonogi, stawonogi, mszywioły, ramienionogi, szkarłupnie, graptolity. Ekspozycja liczy prawie 700 okazów zebranych z całego świata.

Wystawa „Surowce mineralne Polski” prezentuje bogactwa naturalne naszego kraju, podzielone na cztery główne kategorie: surowce energetyczne, chemiczne, skalne i metaliczne. Ekspozycja przedstawia genezę złóż, rejony ich występowania, metody wydobycia kopalin użytecznych oraz ich znaczenie.

Wystawa w głównej sali przedstawia geologiczną historię obszaru Polski, od archaiku poczynając, a na czasach prawie współczesnych kończąc. Ekspozycja prezentuje ogólne informacje o każdej erze i okresie, typowe skamieniałości oraz skały i minerały występujące w Polsce z podziałem na konkretne regiony. Bardzo efektownymi eksponatami są szkielety czwartorzędowych ssaków, modele dilofozaura oraz dewońskich tetrapodów, tropy dinozaurów oraz pnie drzew z karbonu i neogenu.

Tyle Miejsc

Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie (ul.Warszawska 61)

Budynek powstał w 1924 roku według projektu ciechanowskiego architekta Jerzego Korczaka z przeznaczeniem na bank mieszczańsko-rolniczy. W 1984 roku stał się własnością Muzeum i chociaż odbywają się tu liczne koncerty, wykłady, warsztaty i lekcje muzealne pełni on głównie funkcję wystawienniczą. W budynku prezentowane są wystawy stałe dotyczące Ciechanowa i okolic. Od 2016 roku wystawy te są dostosowane także do potrzeb osób z dysfunkcją wzroku i słuchu w ramach projektu „ Oczy i uszy szeroko zamknięte -wycieczka wielozmysłowa po Muzeum.

Wystawa „Utracony świat. Ślady rodzin żydowskich do 1942 roku” przybliża historie życia, kulturę i zwyczaje narodu żydowskiego mieszkającego w Ciechanowie przez kilka wieków. Wyeksponowano przedmioty użytkowe dnia codziennego i odświętne, charakterystyczne tylko w obrządkach tego narodu. Między innymi zobaczyć można: menory, lampki chanukowej, tałesu, Tory i jadu, balsamiki, kubka kiduszowego i puszki na etrog.

Wystawa „Dawne rzemiosło wsi mazowieckiej w miniaturze z darów Kazimierza Bobińskiego” ukazuje obraz dawnej polskiej wsi, z jej zabudową, warsztatami wiejskich rzemieślników, maszynami, pojazdami i narzędziami. Pokazuje ona przebogatą kulturę materialną polskiej wsi, która odeszła w przeszłość.  Wszystkie narzędzia i maszyny wykonane są w skali 1:10.

Wystawa „Rzeźba ludowa z kolekcji Heleny i Mariana Przedpełskich” prezentuje kolekcję rzeźby ludowej z terenu ziemi zawkrzeńskiej. Rzeźby datowane na początek XIX wieku wykonane zostały przez nieznanych twórców. Pozostałe stanowią dzieło znakomitych rzeźbiarzy tak zwanego ośrodka  Sierpeckiego i  pochodzą z początkowego okresu ich  działalności to jest z lat 30-50.tych XX wieku.

Tyle Miejsc

Fałatówka (Bystra, ul.Fałata 34)

Julian Fałat to jeden z najsłynniejszych polskich akwarelistów. Przez niemal 10 lat nadworny malarz cesarza Wilhelma II Hohenzollerna, dyrektor Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie (został nim w miejsce Jana Matejki) i autor reform, dzięki którym Szkołę przemianowano na Akademię Sztuk Pięknych. Do Bystrej przyjechał z Krakowa, żeby podreperować zdrowie w tutejszym uzdrowisku. Miejscowość i okolice tak mu się spodobały, że kupił tu dom i osiadł już na stałe.
Zwiedzający mogą zobaczyć tę malowniczo położoną willę, w której Fałat mieszkał blisko 20 lat. Zbiory podzielono na dwie części. Jedna dotyczy twórczości artysty – jego dorobku malarskiego i kolekcjonerskiego – a druga ma charakter biograficzno-historyczny. Pierwsza pozwala poznać prace malarskie Fałata – obrazy olejne, kompozycje akwarelowe czy litograficzne – a także eksponaty świadczące o kolekcjonerskiej pasji malarza – rzeźby i grafiki. Wszystko w oprawie autentycznych mebli, sztalug, przyborów do malowania, których używał Fałat. Druga część to spuścizna po malarzu – pamiątki osobiste, świadectwa, dokumenty, archiwalne fotografie, fragmenty pamiętników.

Tyle Miejsc

Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej (ul.Wzgórze 16)

Zamek Książąt Sułkowskich - charakterystyczna budowla wznosząca się na wzgórzu w centrum Bielska-Białej swoją nazwę zawdzięcza książęcemu rodowi Sułkowskich, którzy byli jej właścicielami przez prawie 200 lat, do roku 1945. Choć zamek nieodłącznie kojarzy się z Sułkowskimi, a jego wygląd zewnętrzny i wewnętrzny jest efektem kolejnej przebudowy dokonanej przez nich w XIX w., to jest on znacznie starszy, ponieważ sięga wieku XIV. Przez kilkaset lat był przebudowywany – od średniowiecznej warowni, przez renesansową rezydencję, aż po dzisiejszy wygląd. Przed rodziną Sułkowskich właścicielami byli Piastowie śląscy oraz różne rody szlacheckie węgierskie i austriackie. Od 1983 roku jego jedynym użytkownikiem jest Muzeum. Mimo że była to druga połowa XX wieku, to historia Muzeum sięga jego początków. W 1904 roku otwarto dla zwiedzających Muzeum Miejskie w Białej, a w 1906 Muzeum w Bielsku. Formalnie były to dwa osobne miasta. Jednak podczas hitlerowskiej okupacji niemieckie władze połączyły oba muzea w jedno – Heimatmuseum – i ulokowały je w Białej, w dawnym domu cechowym. W zamku Sułkowskich Muzeum znalazło się w 1945 roku, z inicjatywy Stanisława Oczki, który kierował placówką przez następne 35 lat.

Zbiory w murach zamkowych podzielone są na dwie części – te dotyczące historii sztuki oraz eksponaty historyczne i archeologiczne. W dawnych komnatach Sułkowskich można podziwiać sztukę, którą reprezentują m.in. Jan Matejko, Juliusz, Wojciech i Jerzy Kossakowie, Leon Wyczółkowski, Teodor Axentowicz, Jacek Malczewski, Adam Bunsch, Julian Fałat i wielu innych, a w dwóch osobnych salach prace artystów współczesnych, ściśle związanych z Bielskiem-Białą i regionem.

W pomieszczeniach północnego skrzydła dostępne są dla zwiedzających eksponaty związane z historią Bielska, regionu, jak i samego zamku. Można wśród nich zobaczyć zabytki archeologiczne, pochodzące z wykopalisk i sięgające prehistorii; eksponaty związane z szeroko pojętym rzemiosłem i przemysłem, z których Bielsko, a później również Biała słynęły przez setki lat; pamiątki z 20-lecia międzywojennego, kiedy austriackie Bielsko zostało objęte granicami Rzeczypospolitej; no i przede wszystkim liczne pamiątki po książętach Sułkowskich. Dodatkową atrakcją jest lapidarium, w którym Muzeum prezentuje przekrój zabytków architektonicznych – od średniowiecza po 2. połowę wieku XIX.

Tyle Miejsc

Leon Wyczółkowski Autoportret (1926)

Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie (ul.Wybrzeże Gdyńskie 4)

Wystawa stała "Dzieje sportu polskiego i olimpizmu" ukazuje historię sportu od czasów antycznej Grecji poprzez narodziny nowożytnych Igrzysk Olimpijskich (XIX wiek) oraz początki sportu w Polsce (XIX/XX wiek) do współczesności. W Centrum Olimpijskim zebrano ponad 3.000 eksponatów oraz prawie 600 zdjęć związanych głównie ze sportem i turystyką polską. Na ekspozycji w różnych aspektach przedstawiono ponad 40 dyscyplin; wśród nich lekkoatletykę, kolarstwo, narciarstwo, łyżwiarstwo, tenis, szermierkę, jeździectwo piłkę nożną, kajakarstwo, judo, żeglarstwo, alpinizm, turystykę letnią i zimową.

Do najciekawszych atrakcji wystawy należą oryginalne medale olimpijskie czy kajak, na którym pływał po mazurskich jeziorach Karol Wojtyła – późniejszy święty Jan Paweł II. Wystawę uzupełniają liczne filmy, nagrania dźwiękowe oraz prezentacje mulitmedialne.

Ekspozycja przybliża sylwetki wielu wybitnych sportowców reprezentujących liczne dziedziny sportu. Wśród najwybitniejszych są bracia Kucharowie, Zbyszko Cyganiewicz, Waldemar Baszanowski, Bronisław Czech, Janusz Kusociński, Maria Kwaśniewska, Stanisława Walasiewicz, Jadwiga Jędrzejowska, Karol Rómmel, Adam Pappé, Jerzy Kulej, Irena Szewińska, Bronisław Malinowski, Stanisław Królak, Ryszard Szurkowski, Władysław Komar, Kazimierz Deyna, Wanda Rutkiewicz, Mateusz Kusznierewicz, Otylia Jędrzejczak, Adam Małysz, Robert Korzeniowski…

Tyle Miejsc

Muzeum Okręgowe w Rzeszowie (ul. 3 maja 19)

Muzeum mieści się w XVII-wiecznym gmachu dawnego klasztoru, położonym przy reprezentacyjnym deptaku miejskim. Dwie galerie malarstwa, galeria rzemiosła artystycznego oraz wystawa historyczna i archeologiczna sprawiają, iż każdy miłośnik historii i sztuki znajdzie tutaj coś dla siebie.

W krużgankach dolnej kondygnacji prezentowana jest Galeria Malarstwa Europejskiego, w ramach której wyodrębnione zostały poszczególne działy tematyczne. Otwiera je galeria pejzażu z licznymi odmianami: sztafażem, wedutą i mariną. Następnie prezentowane są martwe natury, przedstawienia zwierząt i sceny rodzajowe. Ostatnią, a zarazem najbardziej wartościową część galerii stanowią dzieła odnoszące się do wątków biblijnych, mitologicznych i literackich. Wśród pokazanych dzieł malarskich z przełomu XVII, XVIII i XIX stulecia przeważają obiekty pochodzące z Galerii Dąmbskich – jednej z głównych kolekcji rzeszowskiego muzeum.

Niezwykle urozmaicone zabytki prezentowane są w Galerii Rzemiosła Artystycznego. Zobaczyć tu można: biedermeierowskie meble z pierwszej połowy XIX stulecia, również XIX-wieczne wyroby ceramiczne oraz zabytkowe szkło stołowe i pamiątkowe. Część ekspozycji stanowią damskie ozdoby biżuteryjne i przybory toaletowe. Interesującym uzupełnieniem galerii jest zbiór srebrnych torebek balowych z okresu od końca XIX stulecia do lat 20. XX wieku.

Miłośnicy malarstwa znajdą niezwykle atrakcyjną Galerię Malarstwa Polskiego. Wyeksponowano w niej malarstwo sztalugowe obejmujące obrazy olejne od XVIII wieku do 1939 roku. Dzieła zostały wystawione w układzie chronologiczno-tematycznym, dominują portrety ale zaprezentowano również pejzaże, weduty, sceny rodzajowe i martwe natury. Na ekspozycji prezentowane są działa wybitnych polskich malarzy, takich jak: Grottgera, Siemiradzkiego, Gierymskiego, Chełmońskiego, Świeszewskiego, Brandta, Kossaka, Mehoffera, Malczewskiego, Makowskiego, Wyczółkowskiego, Sichulskiego czy Boznańskiej.

O trudnych czasach zmagań o niepodległość Polski opowiada wystawa zatytułowana „Żołnierz polski 1914 – 1945. Kolekcja Jana Partyki”. W czterech salach wystawowych ukazane są kolejne etapy walk Polaków o niepodległe państwo. Prezentowane jest tutaj wyposażenie, broń i mundury oraz odznaczenia i odznaki pamiątkowe. Wystawa uatrakcyjniona została aranżacjami przedstawiającymi okopy Legionów Polskich z lat I wojny światowej oraz sztabu 3. Dywizji Strzelców Karpackich z okresu bitwy o Monte Cassino.

„Odkopana przeszłość - pradzieje Polski południowo-wschodniej” to tytuł archeologicznej ekspozycji ukazującej różnorodne aspekty życia człowieka w okresie od około 40 tysięcy lat p.n.e. do XIII wieku naszej ery. Zaprezentowano tutaj około 2000 tysięcy zabytków pochodzących z badań wykopaliskowych prowadzonych na terenie Polski południowo-wschodniej.

Tyle Miejsc

Johann Drechsler Martwa natura (1794)

Muzeum Zamkowe w Pszczynie (ul. Brama Wybrańców 1)

To wyjątkowe miejsce na mapie Polski prezentujące unikatowy typ rezydencji magnackiej, urzekającej autentyzmem. W zamku, którego kształt bryły nie zmienił się od prawie 150 lat, zachowało się około 80 procent oryginalnego wyposażenia z przełomu XIX i XX wieku. Zabytkowe wnętrza pieczołowicie odtworzono dzięki starym fotografiom z ok. 1915 roku i inwentarzom zamkowym, za co Muzeum zostało wyróżnione prestiżową nagrodą pozarządowej organizacji Europa Nostra. Zwiedzając kolejne komnaty zamku, ulegamy atmosferze i urokowi epoki, której przepych, bogactwo i wystawny tryb życia bezpowrotnie minęły wraz ze zmianami społecznymi, będącymi następstwem obu wojen światowych. Wystawy stałe: „Wnętrza XIX i XX-wieczne”, „Zbrojownia”, „Gabinet Miniatur”, „Znane i nieznane”, „Galeria portretów. W kręgu wolnych panów, hrabiów i książąt pszczyńskich”, „Sala Polska im. Księcia Józefa Poniatowskiego”.

Od kilku lat zwiedzający mogą też podziwiać użytkowane przez Muzeum odrestaurowane Stajnie Książęce należące niegdyś do kompleksu zamkowego. W ich skład, prócz powstałych w XIX wieku stajni, wchodzi również pochodząca z tego samego okresu wozownia, a ponadto XVIII-wieczny młyn oraz garaże z początku XX wieku.

Częścią Muzeum jest również malowniczo położony w pszczyńskich lasach Zameczek Myśliwski Promnice. Jego powstanie łączy się z pasją miejscowych książąt do polowań, czemu sprzyjały obfitujące w zwierzynę lasy. Zameczek odbudowany po pożarze w 1868 roku zachował po dziś dzień swój niezmieniony kształt i podobny układ pomieszczeń, m.in. obszerny hol oraz Wielką Salę służącą niegdyś paradnym ucztom, z imponującym neogotyckim kominkiem, witrażowymi oknami i trofeami łowieckimi dekorującymi ściany.

Tyle Miejsc

Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie" (ul.Parkowa 25)

Przeszłość jest nieprzejrzysta – zaciera się w naszej pamięci, tonie w ciemnych odmętach nawarstwiających się zdarzeń, ginie w gąszczu kolejnych interpretacji. Tutaj przeszłość rozumiana jest jako wielki magazyn myśli, gestów, rytuałów, emocji, wartości. Także – oczywiście – przedmiotów. Wszędzie dostrzegamy tropy pozostawione przez konkretnych ludzi i konkretne wspólnoty. Stałe wystawy etnograficzne: „Mechanizacja na wsi od poł. XIX do poł. XX w.”, „Kto dobrze orze, mo chlyb w komorze. Uprawa roli na Górnym Śląsku w XIX i na pocz. XX w.”, „Pojazdy konne”, „Tradycyjne rzemiosło ludowe – ginące zawody” oraz „Młynarstwo”.

Skansen pełen wspomnień z XVIII i XIX wieku. Wiele przykładów architektury wiejskiej i małomiasteczkowej rozrzuconej na ponad dwudziestu hektarach. Zabytkowe drewniane obiekty pochodzą z Górnego Śląska oraz regionu Zagłębia Dąbrowskiego. Wędrujemy po Beskidach i Podgórzu. Odwiedzamy rejon pszczyńsko-rybnicki, przemysłowy i lubliniecki. Wiele z miejsc zgrupowane w formie kompletnych przysiółków i zagród. Wszystkie budynki mieszkalne z Beskidu Śląskiego są chałupami kurnymi (bez przewodów kominowych), co odróżnia je od pozostałych. Tradycyjne, drewniane budownictwo wiejskie; budynki mieszkalne i gospodarcze, obiekty rzemieślniczo-przemysłowe wraz z wyposażeniem wnętrz. Obiekty sakralne, w tym kościół pod wezwaniem św. Józefa Robotnika z Nieboczów.

Tyle Miejsc