Muzeum prezentuje ciekawą, często burzliwą historię Ziemi Orzyskiej i mazurskiego miasteczka, leżącego nieopodal wielkiego poligonu wojskowego. Około 2500 lat temu na wodach jeziora Orzysz istniała osada nawodna – jej rekonstrukcja w 35 krotnym pomniejszeniu przedstawia życie codzienne jej mieszkańców. Orzysz jako osada o pierwotnej nazwie Neudorf, został ulokowany w 1443 roku przez Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego - Konrada Erlichhausena. Informacje na temat życia miasta, jego zakładów, w tym browaru Jänz & Schmidt, a także eksponaty związane z dawnym Orzyszem znajdziemy w kolejnej sali. Obok fotografii, porcelany sygnowanej nazwą Arys, przedmiotów codziennego użytku możemy obejrzeć fragmenty dziennika szkolnego z przełomu wieków znalezionego w Klusach w budynku byłej szkoły. Dalsza część wystawy nawiązuje do historii garnizonu wojskowego, gdzie przedstawiono reprodukcje mundurów pruskich, kolekcję bagnetów, odznaczenia i inne eksponaty o charakterze militarnym. Najbardziej charakterystycznym elementem są tutaj zabytkowe krzyże z kwatery lazaretowej z cmentarza wojskowego. Z czasów PRL-u odtworzona została sala koszarowa z łóżkiem i podstawowym ekwipunkiem żołnierza. Znajdują się tu również modele pojazdów wojskowych, odznaczenia i broń. Na placu przed muzeum znajduje się ścieżka edukacyjna prezentująca historię garnizonu Orzysz, transzeje wojskowe, czołg oraz armatę.
